گروه پژوهشی «پدافند رسانه‌ای» به مرکز تحقیقاتی تبدیل می‌شود

خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ گروه پژوهشی پدافند رسانه‌ای به همت استادان گروه علوم ارتباطات اجتماعی و مدیریت رسانه با هدف معرفی دانشجویان و دانش‌آموختگان به فرصت‌های شغلی در رسانه‌های بزرگ کشور، مشارکت در فعال‌سازی رسانه‌ها برای گفتمان‌سازی اقتصاد مقاومتی، پیشنهاد معماری آیندۀ (نزدیک) فعالیت رسانه‌ها برای افزایش تاب‌آوری شناختی ملی، مقابله با رسانه‌های مهاجم و ... در دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند راه‌اندازی شد.

خبرنگار آنا با هدف آشنایی بیشتر با فعالیت و اقدامات این گروه پژوهشی گفت‌وگویی با حمیدرضا حسینی‌دانا مدیر این گروه و عضوهیئت علمی گروه علوم ارتباطات اجتماعی و مدیریت رسانه دانشگاه آزاد واحد دماوند ترتیب داده است که از نظر می‌گذرد:

آنا: گروه پژوهشی پدافند رسانه‌ای در پاسخ به چه نیازی در دانشگاه ایجاد شد؟

حسینی‌دانا: تاریخچۀ گروه پژوهشی پدافند رسانه‌ای تقریباً به اندازۀ قدمت راه‌اندازی واحد دماوند است. جایی که دانشجویان ورودی ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ انجمن علمی علوم ارتباطات را در دانشگاه تشکیل دادند و فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و فوق برنامۀ گروه علوم ارتباطات راه‌اندازی شد. 

در آن سال‌ها بیشترین برنامه‌ها حول محور معرفی دانشجویان و دانش‌آموختگان به فرصت‌های شغلی در رسانه‌های بزرگ کشور به‌خصوص به خبرگزاری‌های تازه تأسیس بود. برگزاری سخنرانی و سمینار تخصصی توسط استادان گروه و استادان  شاخص کشوری و اردو‌های آموزشی از دیگر برنامه‌هایی بودند که با همت استادان گروه به انجام می‌رسید. 

برگزاری نخستین همایش ملی مدیریت و اقتصاد رسانه‌ها از دیگر برنامه‌هایی بود که توسط انجمن پایه‌ریزی شد و به دلیل نداشتن مقطع دکتری مدیریت رسانه در واحد دماوند و اخذ مجوز برگزاری، این برنامه با پشتیبانی باشگاه پژوهشگران جوان و واحد علوم و تحقیقات برگزار شد و اتفاقاً انعکاس پُربَسامدی در کشور داشت که صداوسیما را بر آن داشت تا به این حوزه ورود کند و از فضای تغییر سیاست دانشگاه استفاده کند و پنج دورۀ بعدی این همایش را برگزار کند؛ البته استادان گروه در آن رویداد‌ها به عنوان دبیر علمی و عضو شورای سیاستگذاری، همکاری داشتند.

از سال ۱۳۹۵ نیز همزمان با تأکید مقام معظم رهبری بر موضوع اقتصاد مقاومتی در شعار‌های سال، انجمن علوم ارتباطات واحد دماوند با هدف تأثیرگذاری در بهبود وضعیت‌های کاری، مشارکت در فعال‌سازی رسانه‌ها برای گفتمان سازی اقتصاد مقاومتی، پیشنهاد معماری آیندۀ (نزدیک) فعالیت رسانه‌ها برای افزایش تاب‌آوری شناختی ملی، مقابله با رسانه‌های مهاجم و کمک به نهاد‌های متولی ملی؛ ضمن توانمندسازی دانشجویان دوره‌های تحصیلات تکمیلی و استادان همکار، بیش از ۳۴ نشست تخصصی و همایش مجازی را حول محور رسانه، اقتصاد و جنگ‌های رسانه‌ای در حوزۀ ترکیبی برگزار کرد و سال ۱۳۹۹ توانست مجوز گروه مستقلِ پژوهشی با عنوان گروه پژوهشی پدافند رسانه‌ای به سه هستۀ تخصصی در زمینه‌های سواد مالی در فضای مجازی، صیانت از حقوق کودکان و نوجوانان در فضای مجازی و اینترنت اشیاء را از مراجع ذی‌ربط دریافت و فعالیت‌های آموزشی-پژوهشی خود را در این زمینه متمرکز کند.

آنا: ساختار تشکیلاتی و نحوه همکاری استادان با گروه پژوهشی پدافند رسانه‌ای چگونه است؟

حسینی‌دانا: گروه پژوهشی پدافند رسانه‌ای فاقد ساختار سازمانی سنتی یا تأمین مالی ثابت است؛ اما پژوهشگران جوان در داخل و خارج از دانشگاه و استادان همکار، مهم‌ترین بازو‌های تحقیقاتی گروه پژوهشی را تشکیل می‌دهند.

به عبارت دیگر هنگام برگزاری رویدادها، گروه‌های کاری به شکل سازمان‌های ماتریسی، شبکه‌ای و موقت به صورت خودمدیریتی تشکیل می‌شوند و پس از پایانِ همکاری‌های داوطلبانه و ارائۀ پژوهش‌های نوگرا توسط پژوهشگران همکار، گروه‌های کاری به وضعیت قبلی برمی‌گردند؛ بنابراین این رویه سبب شده تا ضمن جبران وضعیت فقدان ساختار سازمانی به چابکی و کارآمدی گروه افزوده شود.

آنا: ساختار تشکیلاتی و نحوه همکاری استادان با گروه چگونه است؟

حسینی‌دانا: گروه پژوهشی پدافند رسانه‌ای فاقد ساختار سازمانی سنتی یا تأمین مالی ثابت است؛ اما پژوهشگران جوان در داخل و خارج از دانشگاه و استادان همکار، مهم‌ترین بازو‌های تحقیقاتی گروه پژوهشی را تشکیل می‌دهند.

به عبارت دیگر به هنگام برگزاری رویدادها، گروه‌های کاری به شکل سازمان‌های ماتریسی، شبکه‌ای و موقت به صورت خودمدیریتی تشکیل می‌شوند و پس از پایانِ همکاری‌های داوطلبانه و ارایۀ پژوهش‌های نوگرا توسط پژوهشگران همکار، گروه‌های کاری به وضعیت قبلی برمی‌گردند؛ بنابراین این رویه سبب شده تا ضمن جبران وضعیت فقدان ساختار سازمانی به چابکی و کارآمدی گروه افزوده شود.

آنا: برخی چالش‌ها و موفقیت‌های گروه را تشریح کنید؟ 

حسینی‌دانا: یکی از چالش‌های گروه پژوهشی پدافند رسانه‌ای این بود که سال ۱۳۹۹ برای تبدیل شدن به یک مرکز تحقیقاتی اقدام کرد؛ اما بنا به برخی مشکلات و روند‌های اداری تاکنون نتوانسته است به این هدف دست پیدا کند.

با این حال به انعقاد تفاهم‌نامۀ همکاری مشترک با مرکز تحقیقات انرژی و شرکت‌های همکار و برگزاری نشست‌ها همت گماشته و بر آن تأکید شده است.

سال ۱۴۰۰ هستۀ پژوهشی اینترنت اشیای این گروه علاوه بر راهیابی به نمایشگاه گام دوم دانشگاه آزاد اسلامی(رویداد عصر امید) مورد تقدیر برگزارکنندگان نمایشگاه قرار گرفت. به تازگی نیز اقداماتی برای ارائۀ آموزش‌های پژوهش محور اغاز شده است.

آنا: دستاورد‌های گروه پژوهشی پدافند رسانه‌ای را از هنگام راه‌اندازی تاکنون تشریح کنید.

حسینی‌دانا: مهم‌ترین دستاورد‌های گروه پژوهشی پدافند رسانه‌ای را می‌توان در آموزش پژوهشگری، توانمندسازی و هدایت پژوهشگران جوان در عرصۀ فعالیت رسانه‌ها، جهاد تبیین، آینده‌بینی، ارائۀ یافته‌های نو به زبان ساده برای استفادۀ جامعه از این یافته‌هاست.

تولید محتوای پژوهشی، تبیینی و تحلیلی برای رسانه‌های همکار توسط اعضای گروه به‌ویژه در خبرگزاری دانشگاه (آنا)، حضور کارشناسی پژوهشگران جوان در برنامه‌های صداوسیما، ارائۀ آموزش‌های خاص، تولید و انتشار محتوای تحلیلی روزانه در فضای مجازی و جذب تحلیلگران خارج از دانشگاه در این فضای تحلیلی با هدف کمک به دولت‌ها و ارایۀ راه‌حل برای مسائل فرهنگی-رسانه‌ای جامعه (از منظر نظری و راهبردی) از اقداماتی است که به صورت مستمر توسط این گروه در جریان است.

به عنوان نمونه، گروه پژوهشی پدافند رسانه‌ای در جدیدترین برنامۀ خود که با همکاری علمی اندیشکدۀ راهبردی رسانه‌ها و فضای مجازی و تعدادی از دانشگاه‌ها و نهاد‌های همکار انجام می‌شود، یک عنوان نشست تخصصی را شهریور جاری در فرهنگسرای رسانه برگزار می‌کند.

این نشست، ازجمله پیش‌نشست‌های همایش ملی با عنوان «تهاجم ترکیبی رسانه‌ها و افکارعمومی ایرانیان» است که سال آینده توسط واحد دماوند برگزار خواهد شد.

آنا: چشم‌انداز و برنامه‌های پیش روی گروه پژوهشی پدافند رسانه‌ای چیست؟

حسینی‌دانا: افزایش خدمت‌رسانی به جامعۀ پیرامونی، درآمدزایی و مشارکت در اجرای پروژه‌های ملی، ارائه آموزش‌های حاصل از پژوهش‌ها (فعالیت‌های ترویجی)، تداوم بخشی به تربیت نسل جوان دانش‌آموخته برای حل مسائل فرهنگی-رسانه‌ای جامعه و تبدیل گروه پژوهشی پدافند رسانه‌ای به یک مرکز تحقیقاتی مستقل از مهمترین کرانه‌های چشم‌انداز آیندۀ گروه است.

گفت‌وگو از مهدی اقبالی