آیا حجاب از افراد محافظت می‌کند؟

گروه دین و آیین خبرگزاری علم و فناوری آنا ـ راحیل فیاضی دانشجوی دکتری جامعه شناسی: مطالعات متعدد نشان می‌‌دهد در سطح جهانی، به دلایل مختلف از جمله صنعت مدلینگ و اهمیت یافتن شکل بدن به عنوان یک کالای جنسی و قابل فروش و به نمایش گذاشتن، تصویری منفی از بدن در میان عمده مردم وجود دارد که مهم‌ترین عامل در شروع آسیب‌‌شناسی غذا خوردن (به عنوان مثال، استیس و شاو، 2002) شناخته می‌شود.

برای محققان یافتن عواملی که می‌‌تواند این تصویر منفی را کمتر کرده و از بدن و سلامت محافظت کند، یک اصل مهم است. یک مجموعه از عواملی که ممکن است چنین اثر محافظتی را ارائه دهد، دین‌داری یا هویت مذهبی است: تحقیقات به این نتیجه رسیده‌اند که باورهای مذهبی با سطوح پایین‌تری از تصویر بدنی منفی و اختلال در خوردن مرتبط است (اکراوی، بارتروپ، پاتر، و تویز، 2015; بویاتزیس و کوینلان، 2008).

عنوان شده است که اصول دینی به افراد کمک می‌‌کند تا احساس ارزشمندی داشته باشند که استانداردهای ظاهری تجویزی را به چالش می‌‌کشد و همچنین ممکن است منابعی را برای مقابله با تهدیدات تصویر بدن فراهم کند (به عنوان مثال، هومن و کاوانا، 2013).

یکی از زیرمجموعه‌های این ادبیات، بر شیوه‌ای متمرکز شده که دینداری، از طریق تقدیس بدن و عمدتاً از طریق حیامندی پوشش، بر تصویر بدن و اختلال در غذا خوردن تأثیر می‌گذارد. این تحقیق بر استفاده از حجاب ـ یا پوشش اسلامی سر و بدن ـ در زنان مسلمان متمرکز است (به عنوان مثال، تولیت و مرادی، 2011).

اگرچه اشکال و کاربردهای مختلفی از حجاب وجود دارد، اما عموماً توسط برخی از زنان مسلمان در هر جایی که ممکن است با مردان خارج از خانواده خود (یعنی معمولاً خارج از خانه) روبرو شوند، به عنوان نمادی از حیا و حریم خصوصی استفاده می‌شود.

شواهد موجود حاکی از آن است که استفاده از حجاب ممکن است اثر محافظتی از نظر تصویر بدن داشته باشد. به عنوان مثال، در زنان مسلمان در استرالیا، موساپ (2009) تأثیرات دینداری بر نارضایتی از بدن را بررسی کرد و نشان داد که حجاب، سبب رضایت از بدن در زنان می‌شود. در ایالات متحده، یک مطالعه گزارش داد که زنانی که لباس‌های غیر غربی با حجاب می‌پوشیدند، در مقایسه با کسانی که لباس‌های غربی بدون حجاب می‌پوشیدند، فشار کمتری برای پایبندی به ایده‌آل لاغری و درونی کردن آن‌ها گزارش کرده اند (دانکل، دیویدسون و قریشی، 2010).

به همین ترتیب، مطالعه‌‌ای بر روی زنان مسلمان بریتانیایی گزارش داد که پس از کنترل دین‌‌داری، کسانی که حجاب داشتند، قدردانی مثبت بیشتری از بدن، شاخص‌‌های پایین تری از اختلال در غذا خوردن، درونی‌سازی کمتر فشار ناشی از پیام‌های اجتماعی در مورد استانداردهای زیبایی داشتند، و به ظاهر اهمیت کم‌تری نسبت به کسانی که حجاب نداشتند، می‌دادند (سوامی، میاه، نورانی و تیلور، 2014).

در نهایت، مطالعه‌ای روی نوجوانان مسلمان در صربستان نشان داد که افرادی که حجاب داشتند، سطح رضایت بیشتری از وزن داشتند و در مقایسه با کسانی که حجاب نداشتند، کمتر احتمال داشت فشار برای رسیدن به یک فرد ایده‌آل لاغر را مورد توجه قرار دهند. همچنین ادامه تحقیقات نشان داد که بین زنان مسلمان فرانسوی دارای حجاب و بی‌حجاب از نظر تصویر بدنی و اختلال در تغذیه تفاوت معناداری وجود دارد.

نکته مهم این است که این تأثیرات را می‌توان به طور خاص به استفاده از حجاب نسبت داد، زیرا این تأثیرات حتی پس از گنجاندن دینداری ذاتی و حمایت خداوند به عنوان متغیرهایی در تحلیل ها قابل توجه بود.

این مطالعات نشان می‌دهد که استفاده از حجاب ممکن است برای زنان مسلمان از نظر ظاهر بدن و اختلال در غذا خوردن اثر محافظتی داشته باشد. پوشیدن حجاب ممکن است نماینده مکانیسم‌های گسترده‌تری (به عنوان مثال، هویت مذهبی یا دینداری) باشد که این پیامدها را هدایت می‌کند (چاکر و همکاران، 2015)، اما این امکان نیز وجود دارد که اثرات مستقیم داشته باشد.

به عنوان مثال، استفاده از حجاب ممکن است از زنان مسلمان در برابر نظارت عمومی مبتنی بر ظاهر محافظت کند (موساپ، 2009) و به ویژه در برابر عینیت‌گرایی جنسیتی، که به نوبه خود به تصویر مثبت بدن کمک می‌کند. استفاده از حجاب همچنین ممکن است به برخی از زنان مسلمان این امکان را بدهد که استانداردهای ظاهری را به چالش بکشند یا مخالف آن باشند که می‌توان آن را به‌عنوان یک عامل قدرت‌بخش تجربه کرد (الوزنی، 2015).

حجاب ممکن است به برخی از زنان مسلمان این امکان را بدهد که به ‌طور آشکار با جامعه مسلمان بیشتری همذات‌‌پنداری کنند (رانگونوالا و اپینوزا،2011)، به‌ ویژه زمانی که با شرایط استرس‌زای اجتماعی (مثلاً تجربه اسلام‌هراسی) مواجه می‌شوند که این همذات پنداری به نوبه خود ممکن است حمایت اجتماعی را تسهیل کند.

به طور خلاصه، نتایج حاضر از تحقیقات مختلف نشان می‌‌دهد استفاده از حجاب ممکن است یک عنصر محافظتی برای زنان مسلمان در اروپا و آمریکای شمالی ایجاد کند.