چرا انسان‌ها آبشش ندارند؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تقریباً ۳۷۵ میلیون سال پیش ماهی تیک‌تالیک (Tiktaalik) در روند تکاملی خود باله‌های لپ‌دار و کیسه‌های هوایی پیدا کرد تا برای ورود به خشکی آماده شود و بدین ترتیب به جد همۀ پستانداران تبدیل شد.

با اینکه انسان‌ها از ماهی تکامل یافته‌اند، اما نمی‌توان در خشکی زندگی کرد و آب‌شش را همیشه خیس نگه داشت؛ برای همین است که ما انسان‌ها آبشش نداریم. ریه‌ها یکی از اندام‌هایی هستند جزو صفات ابتدایی موجودات محسوب می‌شوند. ریه‌ها قبل از آنکه موجودات پا به خشکی بگذارند در میان موجودات دریایی وجود داشت و برای بقا بسیار مهم بود. ماهی‌هایی با کمک ریه نفس می‌کشیدند توانستند در روند تکامل به با موفقیت پا به خشکی بگذارند.

ماهی تیک‌تالیک 

به‌علاوه، همان ابزارهایی که ماهی‌ها برای حرکت در اقیانوس تکامل داده بودند با تکامل تبدیل به سلاح‌هایی برای دفاع از خود همچنین شکار و جابجایی روی زمین شدند و در نهایت به دستیابی این موجودات به غذا کمک کردند. بر اساس اصل انتخاب طبیعی، ویژگی‌های مفید در خشکی برای تکامل ترجیح داده می‌شود و این امر منجر به بلندتر شدن دست‌ها و پا شد. با گذشت زمان، در دوره کربونیفر (Carboniferous)، آبشش‌ها در حیوانات خشکی کوچک شده و در نهایت به کلی ناپدید شدند.

ماهی‌های بدوی ریه‌هایی داشتند که می‌توانست هوا را ببلعد و با تغییرات سطح اکسیژن در فصل‌های مختلف سال نیز سازگار شده بودند. این ویژگی در ماهی‌هایی پیشین که امروزه در خشکی زندگی می‌کنند، مثلاً انسان‌ها همچنان وجود دارد. جنین انسان قوس‌های حلقوی شکلی شبیه آبشش دارد که نشانه‌ای است از بقایایی گذشتۀ تکاملی ما. این قوس‌ها به ساختارهای فَک، گلو و گوش تبدیل می‌شوند. گونه های آبزی نیز دارای این قوس‌ها هستند که در فرایند رشد به آبشش‌های کامل تبدیل می‌شوند.

حفره های حلق و گلو که شبیه به آبشش هستند

سفر تکاملی ما از ماهی به پستانداران ساکن خشکی باعث شده به ریه‌هایی برای تنفس کارآمد هوا مجهز شویم و ساختارهای آبشش را از دست بدهیم. روند پیچیدۀ تکامل نشان می‌دهد که چگونه صفات باستانی در موجودات معاصر باقی می‌مانند و شکل‌های متنوعی از زندگی را که امروزه می‌بینیم شکل می‌دهند.