ناهماهنگی زمان آموزش و حجم محتوای کتب درسی؛ مهم‌ترین چالش آموزش و پرورش

حجت‌الاسلام علی لطیفی رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به ارتباط میزان حجم تکالیف درسی با کیفیت عملکرد تحصیلی به خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا گفت: یکی از چالش‌های اساسی، عام و کلی در نظام آموزش و پرورش ایران نبود تناسب میان زمان آموزش و حجم محتوای کتاب‌های درسی است که تأثیر بسیاری بر تکالیف درسی دارد.

وی با اشاره به نبود تناسب بین زمان آموزش و حجم محتوای کتاب‌های درسی، عنوان کرد: نمی‌توانیم صرفاً بگوییم که حجم کدام محتوا یا تکالیف زیاد است؛ بلکه درباره برخی از دروس باید بگوییم که زمان در اختیار آموزش اندک است.

ایران کمترین زمان آموزش را دارد

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش افزود: بر اساس مطالعات منتشرشده توسط انجمن پیشرفت ارزشیابی تحصیلی که مسئول برگزارکننده آزمون‌های «تیمز» و «پرلز» هستند، ایران کمترین زمان آموزش را میان تمام کشور‌هایی که این آزمون در آن برگزار می‌شود، دارد؛ بنابراین این موضوع به‌صورت ناخودآگاه بر کیفیت آموزش تأثیر می‌گذارد.

لطیفی با بیان اینکه تکالیف آموزشی در نوع کیفیت یادگیری اثر می‌گذارد، اظهار کرد: این اثرگذاری یک اثرگذاری یک‌سویه و ساده نیست؛ بنابراین متأثر از عوامل متعدد است. در صورتی که زمان مناسب در اختیار نباشد، تکالیفی که در شرایط ایده‌آل و مطلوب می‌تواند مؤثر واقع شود، روی افزایش کیفیت یادگیری در شرایط نامطلوب به یک اثر منفی تبدیل می‌شود.

وی با اشاره به اینکه درباره تکالیف درسی به‌صورت مطلق و کلی نمی‌توان صحبت کرد، ادامه داد: باید در این خصوص با در نظر داشتن مسئله زمان، نوع درس و تفکیک تکلیف کتاب‌های درسی و معلمان صحبت کنیم.

تأثیر تکلیف درسی بر کیفیت یادگیری

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به مکانیزم استاندارد برای تعیین تکالیف درسی، اظهار کرد: از آنجایی‌که تکالیف درسی یک موضوع تک‌عاملی نیست و ما یک معیار استاندارد تکلیف نداریم؛ علاوه‌بر مسئله زمان، چگونگی طراحی تکالیف نیز مورد اهمیت است.

لطیفی با اشاره به چگونگی طراحی تکالیف درسی، عنوان کرد: تاکنون مؤلفان کتاب درصدد برآمدند تکالیف درسی را مرتبط و متناسب با اهداف کتاب و زمان پیش‌بینی‌شده تدوین کنند؛ اما برنامه‌ای که برای تکالیف و کتاب‌های جدید در نظر گرفتیم این است که در نوع فعالیت‌ها تنوع ایجاد کنیم.

وی با بیان اینکه نباید تکالیف و فعالیت‌های درسی را در اندازه تکالیف نوشتاری در نظر بگیریم، یادآور شد: تکالیف درسی تا جایی که ممکن است باید مبتنی‌بر این رویکرد و نگاه باشد که نقش فعالانه دانش‌آموزان را درگیر کند، بخشی از ملاحظات، نیازها، اقتضائات روز و تحولاتی که درباره مسائل رسانه‌ای رخ می‌دهد را باید در این تکالیف در نظر بگیریم و سواد رسانه‌ای دانش‌آموزان را ارتقا دهیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در ارتباط با نوع مواجهه معلم با تکالیف درسی، اظهار کرد: تکلیف یادگیری یک نوع بستر است که نوع مواجهه معلم با آن بسیار تعیین‌کننده است. معلمان می‌توانند تکالیف درسی را به‌گونه‌ای اجرا کنند که نقش فعالانه دانش‌آموز درگیر شود؛ همچنین گاهی اوقات مواجهه معلم با تکالیف درسی می‌تواند این نقش را خنثی کند.

امکان لطمه به کیفیت یادگیری در طرح کیف در کلاس

لطیفی با اشاره به طرح کیف در کلاس، تصریح کرد: اجرای این طرح بستگی به امکانات مدرسه و مدت زمان حضور دانش‌آموز در مدرسه دارد. مدت زمان حضور دانش‌آموز در برخی از کشور‌ها به اندازه‌ای است که دانش‌آموز بتواند تکالیف درسی را در مدرسه به‌صورت کامل انجام دهد؛ اما در برخی از مدارس کشور ما این امکان فراهم نیست.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: زمانی‌که امکانات فراهم نباشد، دانش‌آموز باید به اجبار بخشی از تکالیف را در خانه انجام دهد؛ بنابراین اجرای این طرح در برخی از مدارس می‌تواند به کیفیت یادگیری لطمه بزند.

وی با اشاره به اینکه باید تکالیف و فرصت‌های یادگیری را تنوع ببخشیم و نقش معلم را در آنها جدی ببینیم، اظهار کرد: اگر به تکلیف یادگیری به عنوان یک کلیشه ثابت، نگاه کنیم، نقش اثرگذار آن را در ارتقای کیفیت تحصیلی نمی‌توانیم محقق کنیم.

لطیفی با بیان اینکه تنوع در تکالیف یادگیری باید به‌گونه‌ای باشد که دانش‌آموزان با موضوع درگیر شوند، تصریح کرد: تحقق این موضوع وابسته به امکانات، فضا و شرایط است. بخشی از مطالبه عمومی و ملی ما در این زمینه به ضرورت ارتقای امکانات، خدمات و زیرساخت‌های آموزشی در محیط‌های آموزشی بازمی‌گردد. باید این فرصت را برای دانش‌آموزان و معلمان فراهم کنیم تا در قالب موقعیت‌های متنوع یادگیری سطح خود را ارتقا دهند.

انتهای پیام/

فاطمه منوری