۳ اردیبهشت در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزار علم و فناوری آنا،‌ تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۳ اردیبهشت برابر ۲۲ آوریل را ورق می‌زنیم.

***

ماهواره نور ۱

۳ اردیبهشت ۱۳۹۹ خورشیدی، تاسواره (کیوب‌ست، CubeSat)  چندمنظوره نور ۱ همراه با ماهواره‌بر سه‌مرحله‌ای و سوخت ترکیبی قاصد از کویر مرکزی ایران با موفقیت در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار گرفت. نور ۱، اولین ماهواره نظامی ایران بود که در مدار قرار گرفت. درحال‌حاضر، بیش‌از ۴۰۰ ماهواره نظامی یا با کاربرد دوگانه نظامی‌-غیرنظامی در مدار زمین قرار دارد که بخش بزرگی از آنها متعلق به آمریکا، روسیه و چین است. درمجموع فقط نزدیک به ۳۰ کشور جهان این ماهواره‌ها را در اختیار دارند. در پی موفقیت نور ۱، ماهواره نور ۲ در ۱۸ اسفند ۱۴۰۰ پرتاب شد و در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار گرفت.

ریتا لِوی مونتالچینی

۲۲ آوریل ۱۹۰۹ برابر با ۳ اردیبهشت ۱۲۸۸، ریتا لِوی مونتالچینی، متخصص مغز و اعصاب ایتالیایی که جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی را برنده شد به‌دنیا آمد. مونتالچینی در ۱۹۸۶ همراه با استنلی کوهن برای کشف فاکتور رشد عصبی به‌طور مشترک برنده نوبل شد. او در ۱۹۵۲ طی آزمایش پیوند تومور موش به دستگاه عصبی جنین جوجه به کشف عامل رشد عصبی دست یافت.

این عامل، پروتئینی است که نقشی اساسی در رشد و تمایز سلول‌های عصبی حسی و سمپاتیک ایفا می‌کند. در۱۹۵۴، با ادامه بررسی‌های آزمایشگاهی و با همکاری دانشجوی بیوشیمی خود استنلی کوهن، به جداسازی بخش نوکلئوپروتئین تومور و شناسایی این ماده به مقدار زیاد در زهر مارها و غده بزاقی موش نائل شد و دریافت که این پروتئینی است که تقریباً در همه بافت‌ها و به‌ویژه توسط غدد برون‌ریز سنتز می‌شود و به‌عنوان فاکتور رشد عصبی (NGF) شناخته می‌شود. تحقیقات آن دو، برای درک رشد سلول‌ها و اندام‌ها بسیار مهم بود و نقش مهمی در درک سرطان و بیماری‌هایی چون آلزایمر و پارکینسون ایفا کرد.

رابرت اوپنهایمر  

۲۲ آوریل ۱۹۰۴ برابر با ۳ اردیبهشت ۱۲۸۳، جولیوس رابرت اوپنهایمر، فیزیک‌دان نظری اهل آمریکا که اغلب با لقب «پدر بمب اتمی» شناخته می‌شود به‌دنیا آمد. طی جنگ جهانی دوم، آمریکا با پیش‌فرض دسترسی آلمان نازی به سلاح‌های اتمی، برنامه‌ای را با عنوان پروژه منهتن راه‌اندازی کرد و اوپنهایمر در ۱۹۴۳ مدیر آزمایشگاه لُس‌آلاموس در نیومکزیکو شد و در پروژه منتهن در ساخت سلاح‌ اتمی آغاز به کار کرد. او یکی از شاهدان آزمایش ترینیتی بود که طی آن، نخستین بمب اتمی در ۱۶ جولای ۱۹۴۵ با موفقیت منفجر شد. چندهفته بعد از آزمایش ترینیتی، در آگوست ۱۹۴۵ آمریکا از بمب اتمی برای بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی در ژاپن استفاده کرد.

اولین استفاده از سلاح‌های شیمیایی

۲۲ آوریل ۱۹۱۵ برابر با ۳ اردیبهشت ۱۲۹۴، برای اولین‌بار از سلاح‌های شیمیایی مدرن در جنگ استفاده شد. سربازان آلمانی گاز کلر را از چند سیلندر فلزی در خطوط مقدم در ایپر در بلژیک درطول جنگ جهانی اول رها کردند. ابر این گاز زرد مایل به سبز با بوی شدید بر فراز سنگرهای فرانسوی منفجر شد و به‌طرز دردناکی ۵ هزار سرباز را کشت. کلر باعث خفگی، انقباض قفسه سینه، سفتی در گلو و اِدم ریوی می‌شود. ۲.۵ میلی‌گرم در لیتر در جو در عرض چند دقیقه باعث مرگ می‌شود.

پس از پایان جنگ جهانی اول و با تصویب پروتکل ۱۹۲۵ ژنو با امضای بیشتر کشورهای دنیا، کاربرد این سلاح ممنوع اعلام شد. اما رژیم عراق در طول جنگ ایران و عراق با نقض این معاهده بین‌المللی وسیع‌ترین حملات شیمیایی پس از جنگ جهانی اول را با سلاح‌های شیمیایی در تاریخ ثبت کرد. براساس گزارش‌های بازرسان سازمان ملل متحد از ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۸ در موارد متعددی، صدام از گاز خردل و همچنین گازهای اعصاب برضد رزمندگان ایرانی و غیر نظامیان ساکن روستاها و شهرهای مرزی ایران استفاده کرد.